Η επαγγελματική εξουθένωση (burnout) των γιατρών έχει ανησυχήσει την παγκόσμια κοινότητα από την αρχή του ξεσπάσματος της πανδημίας του Covid-19. Το άγχος του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού για την προστασία της υγείας τους, αλλά και την αντιμετώπιση των περιστατικών που κλήθηκαν να διαχειριστούν, είναι αναπόφευκτο. Επιπλέον, η έλλειψη μέσων ατομικής προστασίας όπως η μάσκα, τα απολυμαντικά χεριών και τα γάντια, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αύξηση του στρες των εργαζομένων.
Η παροχή ιατρικής περίθαλψης και φροντίδας είναι από πολλές απόψεις μοναδική. Το έντονο ενδιαφέρον του προσωπικού που εργάζεται στο χώρο της υγείας, για την ανθρώπινη βιολογία και τη φροντίδα των ασθενών, είναι η κινητήρια δύναμη που καθιστά την ιδιότητα του ιατρού ή του νοσηλευτή λειτούργημα. Ωστόσο, το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, ιδιαίτερα σε κατάστασης έκτακτης ανάγκης, δύναται να κλονιστεί τόσο, ώστε να επηρεάσει αρνητικά την φροντίδα των ασθενών και να οδηγήσει στην εξάντληση γιατρούς και νοσηλευτές.
Η επαγγελματική εξουθένωση είναι σε θέση να βλάψει τόσο τους ίδιους του γιατρούς, όσο και τους ασθενείς. Σχετίζεται με την απώλεια ενσυναίσθησης και τη μειωμένη απόδοση στο χώρο της εργασίας, αλλά κυρίως με τα ιατρικά λάθη που παρουσιάζονται σε καταστάσεις έντονης εξάντλησης. Το ζήτημα αυτό δε μπορεί να επιλυθεί χωρίς ν’ αντιμετωπιστούν δομικά προβλήματα του συστήματος υγείας, όπως η ευελιξία του προγράμματος των ιατρών και η αλληλεπίδραση με τους ασθενείς η οποία απαιτεί χρόνο.
Τι ισχύει για την Ελλάδα;
Όσον αφορά την Ελλάδα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Αθηναϊκού Πρακτορείου, το 42% των γιατρών στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης, έρχονται αντιμέτωποι με την επαγγελματική εξουθένωση. Επιπλέον, το 47% – 51% αναφέρει ότι έκανε τουλάχιστον ένα λάθος τον τελευταίο μήνα, ενώ το 4% – 5% έκανε περισσότερα από τέσσερα ιατρικά λάθη. Σημειώνεται δε, ότι σε κανένα από τα νοσοκομεία τα οποία συμμετείχαν στην έρευνα δεν υπήρχε επίσημο σύστημα καταγραφής ιατρικών λαθών.
Οι κύριοι παράγοντες που έχουν επισημανθεί ως αποτέλεσμα των ιατρικών λαθών, είναι η ελλιπής ή κακή ομαδική συνεργασία. Επιπλέον, το φύλο και η επαγγελματική εμπειρία συσχετίζονται εξίσου με την παρουσία ιατρικών λαθών. Συγκεκριμένα, οι γυναίκες εμφανίζονται να πραγματοποιούν λιγότερα ιατρικά λάθη σε σχέση με τους άνδρες ιατρούς, ενώ περισσότερα λάθη γίνονται από τους περισσότερο έμπειρους επαγγελματίες υγείας. Τα συνηθέστερα ιατρικά λάθη είναι η χορήγηση λανθασμένης δοσολογίας φαρμακευτικής αγωγής ή η λανθασμένη διάγνωση.
Ωστόσο, τονίζεται ότι οι ευθύνες δε θα πρέπει να αναζητούνται σε ένα και μόνο άτομο. Αντίθετα, το Ελληνικό Σύστημα Υγείας φέρει ιδιαίτερη ευθύνη στην αύξηση του ποσοστού λαθών, εξ αιτίας της έλλειψης υποχρέωσης καταγραφής ιατρικών λαθών και της μη τήρησης πρωτοκόλλων πολλαπλών ελέγχων (3).
Τέλος, οι ερευνητές τονίζουν ότι η πανδημία του κορωνοϊού οδήγησε την ιατρική επιστήμη σε μία κατάσταση κρίσης. Παρ’ όλα αυτά, όπως υποστηρίζουν, οι επαγγελματίες υγείας ανταποκρίνονται στις συνθήκες επιδεικνύοντας ανιδιοτέλεια και φροντίζοντας για την υγεία των ασθενών παρά τον κίνδυνο να προκληθεί βλάβη στους ίδιους. Το ιατρικό σύστημα υποστηρίχθηκε σε όλο τον κόσμο από τους πολίτες, επικροτώντας την προσπάθεια που καταβάλλουν οι γιατροί και οι νοσηλευτές με κίνδυνο την προσωπική τους υγεία (2).
Τι μπορείτε να κάνετε σε περίπτωση ιατρικού λάθους;
Εάν εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο έχει βιώσει μία αντίστοιχη εμπειρία, ο Συνήγορος του Ασθενή είναι εδώ για να ακούσει την ιστορία σας και να σας καθοδηγήσει για την ηθική και οικονομική δικαίωση σας.
Μάθετε Περισσότερα για τον Covid-19
Πηγές:
(1) The Philadelphia Inquirer, 2020.
(2) Hartzband, P. & Groopman, J. (2020). Physician Burnout, Interrupted. The New England Journal of Medicine.
(3) ΑΜΠΕ. (2018). Επαγγελματική εξουθένωση και ιατρικά λάθη.