Όταν λέμε ότι «η εξέταση διαβάστηκε λάθος», δεν εννοούμε ελάττωμα στη λήψη της εικόνας, αλλά πρόβλημα στην ερμηνεία ή στον χρόνο έκδοσης της γνωμάτευσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπήρχε ορατό εύρημα που δεν επισημάνθηκε, ενώ σε άλλες η γνωμάτευση εκδόθηκε τόσο αργά ώστε χάθηκε πολύτιμος χρόνος για επιπλέον έλεγχο ή θεραπεία. Συχνά προστίθεται κι ένα τρίτο ζήτημα: η ατελής ενημέρωση του θεράποντος ή του ίδιου του ασθενούς για το αποτέλεσμα.

Η δημόσια συζήτηση στο εξωτερικό τροφοδοτήθηκε από επίσημες προειδοποιήσεις διαμεσολαβητών υγείας, οι οποίοι καταγράφουν επαναλαμβανόμενα παράπονα για «χαμένες» ή καθυστερημένες γνωματεύσεις. Παράλληλα, σε ορισμένα συστήματα υγείας ανακοινώθηκαν μηχανισμοί έγκαιρης προειδοποίησης που παρακολουθούν καθυστερήσεις και ανωμαλίες στη ροή των γνωματεύσεων, ενώ μεγάλοι πάροχοι δρομολόγησαν επανελέγχους μεγάλου αριθμού παλαιών εξετάσεων για να διαπιστώσουν αν υπήρξαν παραλείψεις στην ανάγνωση.

Στον πυρήνα της συζήτησης βρίσκονται τρία πρακτικά ζητήματα. Πρώτον, ο χρόνος έκδοσης της γνωμάτευσης: όσο καθυστερεί, τόσο αυξάνει ο κίνδυνος να χαθεί ένα θεραπευτικό «παράθυρο». Δεύτερον, η ανάγκη για δεύτερο έλεγχο σε απαιτητικές κατηγορίες εξετάσεων, ώστε να μειώνεται η πιθανότητα να περάσει απαρατήρητο ένα κρίσιμο εύρημα. Τρίτον, ο τρόπος με τον οποίο το αποτέλεσμα φτάνει στον σωστό άνθρωπο, δηλαδή στον θεράποντα γιατρό και, όπου χρειάζεται, στον ίδιο τον ασθενή, με τρόπο σαφή και έγκαιρο.

Πόσο μας αφορά αυτό στην Ελλάδα; Χωρίς να εξάγουμε βιαστικά συμπεράσματα, έχει σημασία η διαδρομή του αποτελέσματος: από το διαγνωστικό τμήμα στον θεράποντα, ιδίως όταν ο ασθενής κινείται ανάμεσα σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Υπενθυμίζεται επίσης ότι ο ασθενής δικαιούται πρόσβαση στη γνωμάτευση και στο υλικό της εξέτασης, κάτι που διευκολύνει την αναζήτηση δεύτερης γνώμης όταν το κρίνει απαραίτητο. Ακόμη κι αν οι διεθνείς εξελίξεις έχουν τις δικές τους ιδιαιτερότητες, τα σημεία όπου συνήθως «σπάει» η αλυσίδα —η καθυστέρηση, η ελλιπής ερμηνεία και η αδύναμη ενημέρωση— είναι αναγνωρίσιμα και εδώ.

Για να μη χάνεται το «νήμα» στην πράξη, βοηθά να κρατάμε σαφή χρονολογία: πότε έγινε η εξέταση και πότε παραδόθηκε η γνωμάτευση. Χρήσιμο είναι επίσης να γνωρίζουμε ποιος έλαβε το αποτέλεσμα και με ποιον τρόπο, ώστε να αποφεύγονται παρεξηγήσεις. Και, όταν τα συμπτώματα δεν «δένουν» με το συμπέρασμα, η δεύτερη γνώμη δεν είναι μομφή· είναι αναφαίρετο δικαίωμα του ασθενούς.